Edirne Valisi H. Kürşat Kırbıyık, Edirne Sarayı’nın görkemine ve önemine yakışır şekilde baştan ayağa kaldırılacağını söyledi.
Ilbay Kırbıyık, Rumeli Kültür ve Konuşma Akademisi yoluyla Devecihan Ekin Merkezi’nde düzenlenen “Geçmişten Günümüze Edirne Sarayı” konferansında, Edirne Sarayı’nın kent için haddinden fazla mehabetli bir çatı olduğunu belirtti.
Edirne’nin kısaca ayrımsız asır süresince Osmanlı’ya başkentlik yaptığını hatırlatan Kırbıyık, değme konuşmasında Edirne’nin başşehir tıpkı site olduğunun altını çizdiğini vurguladı.
Kentin geleceği açısından Edirne Sarayı’nın önemine değinen Vali Kırbıyık, “Sarayiçi’nde hafriyat çalışmalarında vites arttırıp, ihya çalışmalarında mahsus ayrımsız noktaya gelmemiz gerekiyor. Bu kente gelen ziyaretçilere Edirne Sarayı’nı takkadak anılarıyla ve hikayeleriyle değil, görseliyle de yaşatmamız müstelzim tıpkısı sürece giriyoruz. O açıdan Milli Saraylar’a devrini çok oylumlu olduğunu değerlendiriyorum. Bu noktada Sayın Cumhurbaşkanımıza alelhusus şükranlarımı sunuyorum. Edirne Sarayı tarihi günlerdeki kabil görkemine ve önemine reva şekilde baştan ayağa kaldırılacak.” dedi.
Edirne Bakir Sarayı’nın ihyasının Milli Saraylar Başkanlığına devredilmesiyle hızlı bire bir şekilde yapılacağını rapor eden Kırbıyık, bölgede girişim aşama çok okkalı canlandırma ve kazı çalışmalarının yapılarak kamu yapıların ayağa kaldırılacağını tabir etti.
“Saraydaki kısaca 100 yapıdan 11’i günümüze ulaştı”
Trakya Üniversitesi Danışma Tarihi Bölümü Akademisyen Doç. Dr. Gülay Apa Kurtişoğlu ise diya ve fotoğraflar eşliğinde Edirne Sarayı’nın tarihten günümüze mevrut serüvenini anlattı.
Sarayda geçmiş kazının Topkapı Müzesi Müdürü Tahsin Sili başkanlığında 1956’bile başlatıldığını tamlayan Kurtişoğlu, elan ahir kazılara Prof. Dr. Doğan Kuban, Prof. Dr. Istem Cantay, Edirne Müze Müdürlüğü, Prof. Dr. Mustafa Özer ve en son kendisinin reislik ettiğini vurguladı.
Acımasız işgalinin Edirne Sarayı’nın çökme sürecindeki oylumlu etkenlerden biri olduğunu aktaran Kurtişoğlu, nehiy sırasında Rusların binaların benzeri kısmını karargah kendisine kullanırken bir kısmını tağyir edip, çinileri üstelik götürdüklerini belirtti.
1878 yılında Cemil Ciddi’nın emriyle Edirne Sarayı’nın havaya uçurulduğunu anlatan Kurtişoğlu “Yangının aynı hafta sürdüğü söyleniyor. Patlamaların çok ırak yerlerden duyulduğuyla ait rivayetler var. Biz üstelik yaptığımız kazılarda toprağa saplanmış vaziyette bütünüyle mermileri ve cephaneleri görebiliyoruz. Hatta Edirne Sarayı’ndan parçalar sökülerek bambaşka bakir binaların yapımında eski.” dedi.
Kurtişoğlu, kasırlar, köşkler, divanhaneler, hamamlar, köprüler, çeşmeler, eş daireleri, su maksemleri, namazgahlar, mutfak ve kilerler, koğuşlar ve odaların bulunduğu Edirne Sarayı’ndan bugüne, kısaca 100 civarında yapıdan 11’inin ulaşabildiğini söyledi.
Kazı çalışmalarında sarayın yayılım alanını belirlediklerini, Çipo Bap, Matbah-ı Amire, Cihannüma Kasrı bölümlerinde yapılan kazılarda makro bilgi ve verilere ulaştıklarını anlatan Kurtişoğlu, çalışmalarda su yolları, cilt kacak, şişeler, çini parçaları, kat döşemeleri, sarayın altyapı sistemi, kurşun, gülle ve sikkelere üstelik rastladıklarını sözlerine ekledi.
Konuşmaların peşi sıra “Geçmişten Günümüze Edirne Sarayı” foto sergisinin açılışı yapıldı.
Edirne Kullanılmamış Sarayı
1450’üstelik temeli atılan saray, Kanuncu Şehriyâr Süleyman döneminden itibaren takatli çok kat tamirat gördü, ara sıra bile müştemilat yapıldı. Bazen padişahların saltanatları süresince Edirne’ye hiç gelmemesi zımnında metruk sarayda tahribat başladı.
1752’deki nazik deprem ve 1776’daki yangınla tahribat süreci devam fail sarayın, 1827’bile benzeri kısmı tamir edildi. 1829’de Edirne’yi karışma eden Rusların ordugah kendisine kullandığı saray şişman engel gördü.
Ilbay Hurşit Ağırbaşlı ve Hacı İzzet Paşa zamanlarındaki tamirat döneminde bir nice bina kurtarıldı fakat 1876-77 Rus Savaşı’nda düşmanın şehre yaklaşması dolayısıyla Babüssaade (Kut Kapısı) civarında yığılan cephane, düşman eline geçmemesi amacıyla patlatıldı, sarayın birçok yapısı de bu patlamayla yıkıldı.
