Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları üzere Türkiye’birlikte tıbbi asma bıyığı popülasyonlarının bildirme güçlü olduğu sulak alanlara sahip Samsun, Türkiye’nin ihraç ettiği 1500 kilogram tıbbi sülüğün balaban bir bölümünü karşılıyor.
Tıbbi asma bıyığı yetiştiriciliği çağdaş tıpta merhem üretiminde ve almaşık tedavi yöntemi adına kullanılıyor. Vücutta kâin çok ve ağılı kanın atılmasına hadim tıbbi asma bıyığı tedavisi oyunbozan, duygu damar hastalıkları, romatizma hastalıkları, genel bezginlik tırı vırı, metabolizma hastalıkları, kap hastalıkları üzere çok muhtelif hastalıklara iyi geldiği biliniyor. Türkiye, doğadan toplanan tıbbi sülüklerin ticaretinde dünyada belirleyici tıpkısı büyüklük konumunda bulunuyor. Acun sülük ticaretinin tahminî yüzdelik 80’lik bölümü Türkiye’den karşılanıyor. Sülük toplayıcılığı bir zamanda o yörenin halkı içre makro ayrımsız gelir kaynağı oluşturuyor. Bu anlamda Samsun sınırları içerisinde kâin Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları Türkiye’da tıbbi sülük popülasyonlarının arz hararetli olduğu sulak düzlük kompleksi durumunda bulunuyor. Uluslararası sözleşmeler gereği doğadan toplanan tıbbi asma bıyığı ihracatına kota konuldu. 2023 yılı için Türkiye’den bütün bin 500 kilo sülük ihracatına izin veriliyor. Bu bağlamda ihracatı yapılan 1500 kg’lık asma bıyığı miktarının şişman kısmı Samsun’daki avlak sahalarından toplanarak dış satım izni alan firmalar tarafından mahdut dışına gönderiliyor.
“Ön halkının sülük toplayıcılığından devamlılık genişlik fail sağlık elde etmesi sağlanacak”
Tıbbi asma bıyığı yetiştiriciliği karşı vukuf veren İl Ekincilik ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, “Kızılırmak Deltası Ramsar alanıdır ve esirgeme altındadır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi sülük popülasyonunun sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için, Tarım ve Orman Bakanlığı, Zirai Tetkikat ve Politikalar Umumi Müdürlüğü (TAGEM) aracılığıyla desteklenen ve yürütücülüğünü Isparta Eğirdir Su Ürünleri Araştırı Enstitüsü Müdürlüğü ile birlikte yürüttüğümüz, Kızılırmak Deltası Tıbbi Sülük Popülasyonu miktarı ve almanak avlanabilir kotasının belirlenmesi projesinin yer çalışmaları tamamlanmıştır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi asma bıyığı kotasının belirlenmesine müteakip, Yeşilırmak Deltası’nda üstelik bire bir çalışmanın yapılması planlanmaktadır. Kızılırmak Deltası’ndaki tıbbi asma bıyığı stoklarının hesaplanmasına çevrik araştırma projesi niteliğindeki bu say ile ilimiz deltalarındaki sülüklerin avlanmasına yönelik avcılık kota sınırlaması ile devir ve kamet yasağı uygulamaları gündeme alınacaktır. Sonunda nesli azalmakta olan tıbbi sülük popülasyonlarının yaşamını sürdürmesi ve civar halkının asma bıyığı toplayıcılığından süreklilik genişlik fail sağlık elde etmesi sağlanacaktır. Mevcut potansiyelin ortaya konmasından sonra sülüklerin aracısız dar dışına ihraç edilmesinden artış müdürlüğümüz koordinasyonunda yerelde ekleme değer oluşturacak ve sülüklerden merhem ve kozmetik ürün elde edilmesine yönelik ticari yatırımlar gündeme alınacaktır” dedi.
“Sülükle tedavi konusunda uzmanlaşmış tababet merkezlerinin ihtiyacı dahi karşılanıyor”
Samsun sınırları içerisinde mevcut asma bıyığı cem alanlarında ‘hirudo verbana’ türünün yaşadığını tabir eden Müdür Akva, “Sülükler, mezuniyet tezkeresi verilen avcılar aracılığıyla toplanmakta, dış satım izni almış firmalar vasıtası ile belirlenen kota dahilinde az dışına ihraç edilmektedir. Ayrıca yetersiz içinde hele sülükle tedavi üstüne uzmanlaşmış tababet merkezlerinin ihtiyacı bile karşılanmaktadır. Tıbbi asma bıyığı ihracatında kota olması nedeni ile 2023 yılında devlet genelinde avcılık yolu ile elde edilen bütün 1500 kg. asma bıyığı ihraç edilebilmektedir. Güçlükle dışında hele Almanya, Hollanda, Belçika kabilinden ülkelerde tıbbi sülük ile tedavi yöntemleri revaçtadır. Tıbbi asma bıyığı ihracatının artırılabilmesi amacıyla bu türün yetiştiriciliği da ehemmiyet yeryüzü etmektedir. Yetiştiricilik tesislerinin artması asma bıyığı ihracatında artış sağlayacaktır” diyerek konuştu.
“Yıllık yetenek artacak”
Başmuallim Akva şunları söyledi:
“İlimizde Terme ilçesinde yerleşmiş 1 sayı 1 milyon 500 bin adet/yıl ( bin 500 kilogram/sene) kapasiteli tıbbi sülük (Hirudo verbana) yetiştiricilik tesisi kuruluş işlemlerini tamamlayarak istihsal aşamasına geçmiş bulunmaktadır. Kavak ilçemizde 250 bin skor/sene (250 kilo/sene) kapasiteli tıpkısı üretim bakanlığımızdan ön cevaz almış olup kurulum işlemleri bitmeme etmektedir. Bafra ilçesinde 100 bin skor sene kapasiteli tıbbi asma bıyığı hirudo verbana yetiştiriciliği müracaat münfail olup ön müsaade aşaması devam etmektedir. Tıbbi asma bıyığı yetiştiriciliğinde, laboratuvar koşullarında nazik akvaryum, tanklar ve adi kaplarda istihsal ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Antrparantez yerey havuzlarda yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yeniden bunların yanı sıra Samsun 19 Mayıs ilçesinde 1 yerli firma ile Bafra ilçemizde 1 domestik firma, eş av sezonu içerisinde yöre asma bıyığı toplayıcılarının toplamış oldukları sülükleri akla yatkın ortamlarda barındırarak ülkemizin ayrı ayrı şehirlerinde sülükle otama üzerine ehlihibre kişilere ve rica edilen bölgelere gönderme etmektedirler. Bu yolla üstelik birçok vatandaşımız geçimini bu işlerden sağlamaktadır.” – SAMSUN
