Kurtuluş Savaşı, Başkomutan Gazi Mustafa Eksiksizlik Ağır’nın 26 Ağustos 1922’bile sabaha karşı verdiği emirle başlattığı Iri Saldırı ve 30 Ağustos’taki “Başkumandanlık Meydan Muharebesi” zaferiyle sonuçlandı.

Başkumandan Mustafa Eksiksizlik Paşa, Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’nda kazandığı bildirme yetişkin zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’dahi birliklere taarruz emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki vadi muharebesinde alp Mehmetçik, Palikarya birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki yanında ağız ağıza sarıp imha etti.

Iri Atak ve Başkumandanlık Meydan Savaşı 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Kâmil, galebe sonrası 1 Eylül’dahi Dumlupınar’da, Gün Batısı Cephesi’ndeki mecmu subay ve erlere okunmak için yayımladığı bildiride, “Bilcümle arkadaşlarımın, Anadolu’da daha bambaşka düz muharebeleri dahi verileceğini ayn uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve herkesin beyin gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı bütün gücüyle sürdürmesini rica ederim. Ordular, evvel hedefiniz Akdeniz’dir, doğacak!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı bire bir fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i yavru 12 kişinin hayatını kaybettiği görüngü sonrası ortaya sâdır resim Türkiye ve acun kamuoyunda yankı uyandırdı.

Doğan Marifet Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden torunlar ortada bulunan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilgilendiren foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler ortada, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi da bulunuyordu.

Faciadan kurtulan baba Abdullah Kurdi, “Bütün dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bilcümle dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Biz bire bir kızdırma yaşamış olabiliriz ama bizden sonraki insanların tıpkı felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Göz el Zenci (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın ardından başlatılan anket kapsamında adliyeye atıf edilen 3 şüpheli, “muhacir kaçakçılığı beğenmek” ve “şuurlu taksirle ölüme sebebiyet çevirmek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, arsıulusal kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa görünmek için ESIR ve Orta Doğu’dan çokça sayıda mezun, görüntülerin arsıulusal basında açık meydan bulması üstüne konuyla ilgili değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, muhacir sorununun çözümüne müteveccih uluslararası alanda hamle atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın beraberinde asıl muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin balaban isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından koyu sıkıntı duyduklarını dile getirdi.

Belli çivi öteki olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Hükümdar Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Vadi Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da önceki lif görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk lif Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Katliam Savaşı’ndan vukuf veren telgrafta, “Müttefik askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri da müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, cenk tazminatının ödenmesine ilişkin, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin zeplin, 21 periyot süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, cem kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Koşuk Vukuf, Harbiye ve Donanma davalarından toplam 28 sene 4 ay hapse mahkum edildi.

1945- Padişah II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık miras davasını varisleri kazandı.

1947- ESIR’li vukuf adamları, nükleer yoğun amacıyla plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’üstelik Kıbrıs üstüne iri yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli beyaz perde oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Reisicumhur Ululuk Bayar’ın cenazesi, tevellüt yeri Umurbey’bile törenle toprağa verildi.

1988- Ünlü ressam Aziz Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası ESIR’nin güneyini vurdu, 1200 güç öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 sene aradan sonradan faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Eski Mısır’da Ece Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir hat açıldı.

1922- Balaban Taarruz zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Kayran Savaşı’nın ikinci sene dönümünde, Dumlupınar’da Belgisiz Çeri Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın bünye sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir hat hattı ve Sivas İstasyonu, Başbakan İsmet Gösterişli’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde önce vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Çekicilik Mektebi’nde “pilot diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Düzenlilik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin atılganlık içre geri dönmelerine cevaz verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak değişmeyen tasarısını görüş birliğiyle akseptans etti.

1977- Orgeneral Kenan Dünya, Esmer Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Oyun sanatçısı Gürdal Boğa, otama gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde yaşama veda etti.

2011- Cumhur Reisi Abdullah Gül, 30 Ağustos Yengi Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Haset nedeniyle Genelkurmay Karargahında planlı törende “Serdar” sıfatıyla kutlamaları kabul eden ilk Cumhur Reisi oldu.

2013 – 30 Ağustos Yengi Bayramı Resepsiyonu’na ilk defa Cumhur Reisi Abdullah Gül ev sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona uymazlık liderleri Eksiksizlik Kılıçdaroğlu ve Celal Bahçeli katılmadı.

2015- Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Galebe Bayramı dolayısıyla “Serdar” sıfatıyla ilk defa Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resepsiyon verdi.

2021- ESIR Şekil Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, ABD güçlerinin Afganistan’dan ricat sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız ozan Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Uğur tahttan indirildi, namına kardeşi II. Abdülhamit melik oldu.

1890- Brüksel Umumi Senedi ile kul ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” ünlü oyununun geçmiş gösterimi Berlin’dahi yapıldı.

1930- Valilik ve şehremanetinin birleştirilmesine değişmeyen verildi. Valiler, aynı zamanda belediye reisi oldu.

1970- İzmir’birlikte Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, inşaat sırasında yandı.

1988- Dik Hat Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın sakat eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi halk Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri trafik kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta tıpkı güreşçi köprüsü üzerinde sâdır izdiham nedeniyle çoğu Şii hacı adayı bin can hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Ziyalı Padişah (Astana) sahih Kumay Kazı Bilimi Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilişik 2 bin almanak kalıntılar periyot ışığına çıkarıldı.

2016- ÇAKER ile Küba ortada 1961’de kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının peşi sıra yeniden başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar el İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin yıldırı örgütü DEAŞ’tan ağız ağıza kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Daire Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da planlı silahlı saldırıya ilişkin eden Alparslan Aslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 sene mahpushane cezasına çarptırıldı.

2021- Kel Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun mefret isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, cesamet adamı yetiştirilmesi üzere Şehriyâr II. Bayezid aracılığıyla kuruldu. Okulda 1868’birlikte Frenkçe eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında kara tahta sabık, 72 sene Fransa’yı yöneten, Fransızların “Çağ Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Kemal Kâmil, Başkomutanlık Kayran Savaşı’nın kazanılması konusunda emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin kişi öldü.

1924- Ankara Azamet Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Öğretmen Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Bir Numara Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Eksiksizlik Vakur’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arabi ve Acemce dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri fehamet tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması üzerine II. Acun Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Dünya Barış Günü” car edildi.

1947- Amerikan Arkalama Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu sınama yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti ihtarname etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların hudut dışı edilebileceğini açıkladı.

1969- Yaşamış Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek acun rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde ilmek dersi zorunlu kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında benzeri orman bekçisi ile 14 er şehit oldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıl bakım veren yönetmen Osman F. Seden son etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’dahi yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu er üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Anadolu Ajansı, Kürtçe fen yayımına başladı. AA, böylelikle kitap dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Umumi Yerleşmiş, FETÖ soruşturması kapsamında geçici olarak görevden uzaklaştırılan 543 bilge ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’da sâdır nazik yangında 20 binden aşkın yapı eksiksiz oldu. Katip Çelebi’ye göre kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösem Şehriyâr, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli Tüfek bire bir savaşta ilk kez kullanıldı.

1900- Almanya ile ABD ortada makara kullanımı başladı.

1922- Halas Savaşı’nda, Palikarya Orduları Başkomutanı General Trikopis hava edildi.

1925- Dipdam ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların şapka giymesine karar verildi.

1929- Cumhuriyet Altını gazetesinin düzenlediği önceki görk yarışmasında Feriha Tevfik Bayan, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, beyaz perde ve oyun oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Eksiksizlik Gösterişli, Sadri Maksudi (Arsal) As’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, efdal istiklalini korumasını bilici Türk milleti, dilini de ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu car edildi. Hatay Ulus Meclisi ilk toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhur reisi seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. ABD Başkanı Truman zaferi zar etti ve İkinci Acun Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, eskimemiş kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin gönül öldü.

1968- Gazeteciliği patika edinmiş geçmiş karı yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’üstelik ebedî uyku etti.

1974- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırı Kurumu (TÜBİTAK) Haber Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen aritmetik, Erdal İnönü fizik, Kazım Türker tababet dalında hediye aldı.

1985- Kaş Limanı açıklarında 3 bin 400 sene önceki batan, fil alımlı eşya ve bakır, küfür parçalarıyla aylı gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Uluslararası Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Genişlik Ruhlu Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk his naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı ruh cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Sormaca Komisyonu, Semavi Marmara saldırısıyla ilgilendiren hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun ekstrem ve açıklama edilemeyen ağırbaşlı kullandığı, yolculara dokunaklı muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun üstüne Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Olgun Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo yoluyla fotoğraflandı. Türkiye ve arsıulusal kamuoyunda yankı uyandıran ışık, dünyanın sığınmacı krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Reisicumhur İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı yöneten Kerimov, hatır kanaması nedeniyle hastanede tedavi görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının baştan başlamasının arkası sıra evvel uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Arsıulusal Hikmet İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Onursal Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında emrihak etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla KÖLE’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana marifetiyle çalıştırıldı.

1883- Zalim edip İvan Turgenyev, Paris essah öldü.

1895- İlk aç futbol maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki geçmiş haftalık mizah dergisi “Çeşit” yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz Kuvvetlerine şart seçmek amacıyla dünyanın önceki konserve fabrikası İngiltere’da açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin önceki sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki devir sonradan İngiltere ve Fransa, Almanya’ya savaş ilan etti.

1952- Balkı Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Nail Çakırhan, Ağabey Eğlek Mimarlık Ödülü’nü aldı.

1988- Bozuk başbakanlardan Ferit Melen son etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun evvel spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin zahmetli imamı Alay Şanlı Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar tarafından linç edildi.

2008- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Ermenistan Reisicumhur Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Acun Kupası kadro elemesi futbol karşılaşması üzere yaptığı daveti kabul etti.

2013- 28 Küçük Ay süreci namına bilinen döneme ilişik eski Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Enerjik Tıpkı ve çarkıt YÖK Başkanı Kemal Gürüz’ün de aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni cebren devirmeye, düşürmeye paydaşlık” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Şişman Selçuki Devleti’nin kurucusu Çakır Satma öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, henüz sonradan kendi adı verilen akrep yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ÇAKER birliklerine teyit oldu. Son şişman Amerikan-domestik savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Eksiksizlik Ağır’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Acun Sulh Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet namına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü görüşme etti.

1970- Şili’üstelik sosyalist önder Salvador Allende komutan seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci edip Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Polat, İsviçre yoluyla Türkiye’ye reddetme edildi. Çelik, 16 Eylül’üstelik 17 sene aradan sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Yazar Yaşar Kemal’e, Ermenistan Ekin Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.