Derinceliler ürettikleri tuz yardımıyla doğdukları topraklarda doyuyor

Batman’ın Kozluk ilçesinin yaklaşık 400 nüfuslu Derince köyünde kuşaktan kuşağa geçen kaya tuzu üretimi, 45 hanenin tek geçim kaynağı oldu.

Derince köyü sakinleri, yılın 4 ayını kayaç tuzu üretimiyle geçiriyor. İlkbahar sonunda köyde başlayan sodyum klorür mesaisi, sonbaharda tamamlanıyor.

Dağlardaki doğal soy suyunun brandadan yapılan biriktirim havuzlarında toplanıp, suyun buharlaşmasıyla elde edilen kaya tuzu, ayrıntılı çarpışma gerektiriyor.

Kentte kimi vakit 40 dereceyi aşan sıcaklıkta üretilen sodyum klorür sayesinde Derinceliler mevsimsel iştirakçi olarak ayrıksı illere hicret etmek zorunda kalmadan doğdukları topraklarda geçimini sağlıyor.

Kimyasal kullanılmadan tabii yöntemlerle üretilen kaya tuzu, köylüler yoluyla zaman zaman yol kenarında satılıyor, genellikle da sipariş konusunda nahiye illerine gönderiliyor.

Kayaç tuzu, alelhusus salamura ürünler, kavurma, peynir ve aygın baygın yapımında kullanılıyor.

“Bu köyün sağlık kaynağı sodyum klorür”

Derince köyü muhtarı Cuma Yüksel, AA muhabirine, kayaç tuzu üretiminin köyde yıllardır nesilden nesle devam ettiğini söyledi.

Köylülerin geçimini sodyum klorür üretiminden kazandığını, yılın 4 ayını sodyum klorür üreterek geçirdiklerini rapor fail Yüksel, ilkbaharın böylece başladıkları üretimi sonbaharda düşen yağmurla sonlandırdıklarını belirtti.

“Sıcaklığın derecesi hangi büyüklüğünde yüksekse tuz hem güzelce hem beyaz oluyor, üretimi birlikte artıyor.” diyen Yüksel, sıcakta çalışmanın ise haddinden fazla el olduğunu anlattı.

Yüksel, köyün tamamının sodyum klorür üretiminde çalıştığı üzere yaz sezonunda gitmek amacıyla gurbete gitmediğini rapor etti.

“4 ay çalışıyor, ürettiğimiz tuzu satıyoruz. Bu köyde kimesne mevsimsel iştirakçi yerine eksantrik yere gitmiyor. Bu köyün sağlık kaynağı sodyum klorür. Bir sezonda kısaca 600-700 titrem tuz üretiyoruz. Üretilen tuzu Diyarbakır, Muş, Bitlis ve Van kabilinden havza illerine götürüyoruz. Bu işi babalarımız dedelerimizden devraldı, tığ birlikte babalarımızdan devraldık, bizden sonra bile çocuklarımız devralacak.” ifadelerini kullanan Yüksel, büyük emekle ürettikleri kayaç tuzunun tamamını eskimemiş mevsim gelmeden sattıklarını söyledi.

“Sodyum Klorür olmasaydı mecburen gurbete gideceklerdi”

Kestirmece 20 yıldır tuz üretimi işleyen Serhat Yüksel, doğal nesep suyunu bir hafta, 10 ahit dinlendirdikten sonra kurumaya bıraktıklarını anlattı.

Yüksel, “Hava hamam oldu mu tuz daha saf çıkıyor. Kuruduktan bilahare torbalara dolduruyor ve satıyoruz.” dedi.

Bir kısmını makinede öğüterek sofralık tuza dönüştürdüklerini dile getiren Yüksel, isteğe göre bu şekilde da satışını yaptıklarını aktardı.

Yüksel, üretiminden paketlenmesine ve satışına kadar seçkin işlemi kendilerinin yaptığına belen ederek şunları kaydetti:

“Albeni sıcaklığı tuz için gani amma bizim üzere gür değil. Sabah 05.00’te başlıyor 10.00’a kadar çalışıyoruz. Henüz sonra 17.00’üstelik başlayıp 20.00’ye kadar gine çalışıyoruz. Sıcakta çokça yumruk. Köyün topu topu bu işte çalışıyor, başka dirimlik bulunmayan. Tuz olmasaydı bizim köyde tek kimesne kalmazdı, mecburen gurbete gideceklerdi. Amma Allah’a şükürler olsun burası kapımızın önü, burada çalışıyoruz.”

“Kaya tuzu bizi burada tutuyor”

Üreticilerden Cenbeli Yüksel üstelik sodyum klorür üretimini çocuklarına ve torunlarına bırakacaklarını dile getirerek, “Güneşin altında çalışıp tuz üretmek edisyon. Güçlükle sodyum klorür üretiyoruz ama yine da evimizdeyiz, gurbete gitmiyoruz. Bu olmasaydı yaz aylarında mevsimsel iştirakçi yerine batıya yahut Karadeniz’e fındık toplamaya giderdik. Gençlerimiz birlikte bizimle alay malay, yanımızdalar. Kaya tuzu bizi burada tutuyor, dirimlik kaynağımız budur. Geçimimizi bununla sağlıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Haberci Demir ise Siirt’in Veyselkarani beldesinde yaşadığını, yakınlarını mülakat amacıyla Elazığ’a giderken uğradığı Derince köyünden sodyum klorür satın aldığını anlattı.

Peynir yapımında kaya tuzu tercih ettiğini tamlayan Çipo, “Bu tuz saf olduğu üzere peynir bozulmuyor. Akrabalarım da istedi, onlara ihsan kendisine götüreceğim. Evde birlikte daima kullanıyoruz.” dedi.

Share: