CHP’nin koca haklarından sorumlu Genel Başbuğ Yardımcısı Gülizar Biçer Esmer, cezaevlerinde yaşanan afiyet ve yaşam hakkı ihlallerine karşı lazım önlemlerin alınması üzere TBMM’üstelik araştırı komisyonu kurulmasını önerdi. Kişmiri, aheste tutkun tutukluların tahliye taleplerinin dikkate alınması için Adalet Bakanlığı’nın harekete geçmesi gerektiğini söyledi.
CHP Denizli Saylav Gülizar Biçer Esmer, cezaevlerinde yaşanan sağlığa ulaşım engelleri, sağlık ve yaşam hakkı ihlallerine alın vacip önlemlerin alınması üzere Divan’te komisyon kurulması üzere araştırma önergesi hazırladı. Karaca ve CHP’li değişik milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulan önergede şunlar kaydedildi:
“Koronavirüs pandemisi ile gelişigüzel cezaevlerinin kapasitesi konusu ağır sıklet anlamda gündeme mevrut, yapılan yürütüm düzenlemeleri ile ukubet infaz kurumlarında (CİK) oluşabilecek afiyet hakkı ihlallerinin önüne geçilebilmesi amaçlanmıştır. Buna karşın Avrupa Konseyi’nin raporlarına yansıyacak seviyede canlı olan Türkiye’deki ukubet uygulama kurumları, ahit geçtikçe kapasitelerinin imdi üstüne çıkmakta ve zımnında mevkuf/hükümlülerin sağlık ve dokunaklı durumlarda dirim haklarının ihlaline kez açabilmektedir.
Sağlık hizmetlerinin ücretsiz sağlanması ve yasalı statüleri fark etmeksizin herkese bu hizmetin ayrımcılık yapmadan sunulması gerekmektedir. Dirim hakkı, genişlik esas haktır. Afiyet hakkı ise hayat hakkına sadık olan genişlik cesim haklardandır.
CİK’lerde tam sayıda doktor/keyif personeli bulunmaması, keyif sorunlarının teşhis ve tedavisinde gecikmelerin mihman hasarlara kez açabilmesi, sağlık sorunları dinamik hükümlü veya tutukluların sağlığa erişini engelleriyle karşılaşması, hastane sevklerinde yaşanan zorluklar, geciken randevular, kelepçeli taharri konusundaki çalışmalar, tıpkısı cezaevinden benzeri eksantrik cezaevine değişen kâh tedbirler, değişik ukubet ve durdurma evlerinden vasıl mektuplarda gündeme getirilmektedir. İdarenin keyfiyetine sınırlanmış ara sıra düzenlemelerin adalet ihlallerine etmen olduğunu tamlayan hapishanedeki tutuklu/hükümlüler, sorunlarının halkoyu gündemine getirilmesini, heyetlerin durumunda tetkik yapmasını, TBMM çatısı altında yarkurul oluşturularak türe ihlallerinin araştırılmasını kâm etmektedirler.
Tedavi ve keyif hakkı, hapishanelerde mevkuf/hükümlüleri de kapsayacak şekilde, 2015 tarihli Mahpuslara Muameleye Dair Mürekkep Milel Minimum Ölçün Kuralları (Nelson Mandela Kuralları), 1982 tarihli ‘BM Tıbbi Etik İlkeler’, 1988 tarihli ‘BM Rastgele Biçimde Alıkonulan veya Hapsedilen Kişilerin Korunması amacıyla İlkeler Manzumesi’, 1990 günlü ‘Mahpusların Islahı üzere Esas İlkeler’ ve 1990 tarihli ‘Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına ilgilendiren Birleşmiş Uluslar Kuralları’ ile güvence altına alınmıştır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Avrupa Mahbes Kuralları karşı (2006) 2 No’lu Tavsiye Mektubu Kararı’nın 40 maddesinde vakfedilmiş/hükümlülerin, kanuncu statülerine bakılmaksızın kapatılmamış kişilerle eşit standartta afiyet hakkına ulaşım imkanının sağlanmasının gerekliliğinden bahsetmiştir.
“TUTKUN TUTUKLULARIN VE YAKINLARININ TAHLİYE TALEPLERİNİN HAK TEMELLİ YAKLAŞIMLARLA DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKMEKTEDİR”
Lozan üniversitesi tarafından Avrupa Konseyi amacıyla yürütülen SPACE 1 projesi kapsamında hazırlanan Annual Penal Statistics on Prison Populations for 2020 ismi ile 08.04.2021 haset yayınlanan rapordaki istatistiklere bakarak; Türkiye’nin umumi mahbes kapasitesi 233 bin 194 emanet olup, cezaevinde bulunan gönül sayısı 297 bin 19’dur. Yaşama sayısı adına Rusya’nın peşi sıra ikinci tam olan Türkiye, cezaevinde bulunan birey sayısının nüfusa oranında ise önce sıradadır. Pandemi dönemi ile birlikte cezaevlerinin kalabalığı, hijyen önlemleri, dengeli ve tam beslenme, destekleyici vitamin aynı takviyeler ve bağışıklığın güçlendirilmesi kabilinden konular gene gündeme gelmiştir. Herhangi Bir ne kadar yürütüm düzenlemesi ile gelişigüzel yaşama sayısının azaltılması amaçlansa da koronavirüsün yayılmasının önüne geçmemiş ve cezaevlerinde buna tutkun ölümler yaşanmıştır. Antrparantez psikolojik tedavilerin yetersizliği yahut ruhsal kendisine erinçsiz olan birinin tespiti açısından birlikte zaruri önlemler alınmadığı için intihar vakaları 2021 yılında de yaşanmaya devam etmiştir. Ukubet İnfaz Sisteminde Sivil Cemiyet Derneği’nin verilerine bakarak; 2021 yılı içerisinde CİK’te bulunan vakfedilmiş ve hükümlülerin 11’i intihar, 20’si keyif sebepleri zımnında hayatını kaybederken 4’ünün yaşam hakkı ihlali ise ‘şüpheli veya bilinmeyen nedenler’ olarak kayda geçmiştir. İnsan Hakları Derneği’nin 01.04.2021 günlü açıklamasına göre; yaklaşık 300 bin vakfedilmiş hükümlüden, 604’ü kırıcı tutmak üzere bin 605’inin esenlik sorunu vardır. Gabi dönüşü sıfır hasarlar hayat dolu züğürt tutukluların ve yakınlarının tahliye taleplerinin hak tamamen yaklaşımlarla değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklayan nedenler ile afiyet hakkı ihlalleri özellikle koyulmak amacıyla yaşam hakkı ihlallerinin önlenmesi doğrultusunda; sağlık sorunlarının tespiti ve tedavilerin kolaylıkla uygulanabilmesi için cezaevlerinde alınacak önlemlerin belirlenebilmesi, fizyolojik/ruh bilimsel rahatsızlıkları olduğu gerekçesiyle tahliye taleplerinin değerlendirilebilmesi amacıyla kişilerin çor teşhisinin yapılabilmesi, hastalığı olanların zaruri tedaviyi alması, intihara akıntılı olduğu tespit edilenlere yapılması gerekenlerin tespit edilebilmesi, bulaşıcı hastalıkların cezaevlerinde yayılmasının ve sağlığı gözdağı etmesinin önüne geçilebilmesi için hijyen, tagaddi, havalandırma, ısınma vb. sevgili alanlarının rastgele dam için değişik tespitinin yapılarak alınabilecek önlemlerin belirlenebilmesi ve bu doğrultuda ukubet uygulama kurumları başta almak amacıyla kurumların kapasitelerinin artırılması için vacip çalışmaların yapılması; temelde mahkûm ve tutukluların esenlik hakkına erişimlerinin sağlanması ve dirim haklarının ihlal edilmemesi üzere muktezi çalışmaların yapılması ve bu konularda lüzumlu olan mevzuat değişikliklerinin yapılması için Anayasa’nın 98., TBMM İçtüzüğü’nün104. ve 105. maddelerine göre Meclis araştırması açılmasını yer ve öneri ederiz.”
